Xưa, có một chú học trò được dịp lên phố chơi. Nhằm ngày chợ phiên
một cuộc mất cắp xảy ra tại quán trọ. Chú học trò liền bị quan huyện bắt
nhốt vì người ta nghi ngờ chú là thủ phạm.
Sau khi trải qua những thủ tục tra hỏi phiền phức, quan huyện tìm ra thủ
phạm chính, chú học trò được trắng án ra về.
Khi về làng gặp lại vị thầy dạy học, chú nhỏ tức tưởi kể lại tự sự, bộc lộ
nỗi hàm oan của mình.
Ông thầy im lặng nghe xong câu chuyện, nghiêm nghị ra lệng đánh đệ tử
10 roi phạt. Ðương sự rất ngạc nhiên nhưng không dám cãi lời thầy, riu ríu
leo lên bộ phản nằm chờ trận đòn mà lòng hoang mang vô kể.
Các bạn chú thấy thế ngạc nhiên thưa:
– Thưa thầy, trò này vô tội sao lại bị đòn?
Ông thầy từ tốn giải thích:
– Ðành rằng nó vô tội. Nhưng tại sao giữa phố chợ đông đảo, chỉ
có mình nó bị tình nghi là kẻ cắp? Ta đánh đây là phạt cái tội nó đã có bộ vó
của thằng ăn cắp để cho người ta nghi ngờ. Nếu nó không chỉnh đốn tư cách
lại ta e rằng nó sẽ bị hàm oan nhiều lần nữa!
Em thân mến!
Ðây là một trong những cách xử thế tuyệt diệu của người xưa. Cổ nhân
đào luyện thế hệ đàn em phải sống sao cho “cúi không thẹn đất, ngẩng
không thẹn trời.” Ðành rằng chú bé trên đây không hề gian tham, nhưng vị
thầy không bằng lòng khi thấy học trò mình chưa đủ tư cách chính nhân
quân tử khiến người ta mất lòng tin nơi mình. Trong khi đức Phật cũng đã
từng dặn dò chúng ta rằng: “Không phải nhờ ở lời khen của thế nhân mà
con được đạo giải thoát, cũng không phải vì lời chê của thế nhân mà con bị
rơi vào địa ngục, mà chính những ý nghĩ, lời nói và hành động của con sẽ
quyến định cảnh giới thiện hay ác tương xứng.”
Thông thường chúng ta rất dễ nhẫn nhịn những lời khen (mà mình hoàn
toàn không xứng đáng) và ngược lại chúng ta không tài nào kham nhẫn nổi
những lời vui oan trách mắng vô căn cứ… Ðã bao lần em tức tưởi thuật lại
nỗi hàm oan của mình cùng bè bạn… Và có lẽ chưa lần nào em bị đánh đòn
như chú bé trong câu chuyện trên đây. Có lẽ vì thế mà chúng ta kém xa
người xưa chăng?
Có hôm nào lỡ bị một nỗi hàm oan, em hãy thử một lần tự tìm xem mình
đã có những tác phong, cử chỉ, cung cách như thế nào để cho người ta phải
nghĩ về mình xấu tệ như thế đó. Nếu tìm thấy nguyên do nằm nơi mình, thì
em đã bắt đầu nắm được chìa khóa giải thoát rồi đó. Giải thoát cái gì em
biết không? Giải thoát em khỏi niềm sầu, nỗi khỗ, những tư tưởng bi quan,
hắc ám vì thấy trên cõi đời này sao mà không có ai chịu hiểu mình hết trơn
hết trọi…
Ns Như Thủy
